علل شایع خارش بدن | روش های فوری درمان

خارش بدن یکی از احساسات ناخوشایندی است که بسیاری از افراد تجربه می‌کنند. این مشکل گاهی به‌صورت خفیف و گذرا ظاهر می‌شود، اما در مواقعی می‌تواند شدید و آزاردهنده باشد، به‌طوری‌که زندگی روزمره را مختل کند. خارش ممکن است به‌صورت موضعی، در بخشی از پوست، یا گسترده در تمام بدن احساس شود و دلایل مختلفی از مشکلات پوستی تا بیماری‌های داخلی داشته باشد.

در برخی موارد، خارش پوست همراه با بثورات یا علائمی نظیر کهیر و قرمزی ظاهر می‌شود. این حالت می‌تواند خواب شبانه را مختل کرده و تحمل روزمره را دشوار کند. دلایل خارش ممکن است شامل حساسیت‌های پوستی، خشکی پوست، عفونت‌ها، یا حتی اختلالات جدی‌تر مانند مشکلات کبدی یا کلیوی باشد. برای درمان، شناخت علت اصلی اهمیت دارد، اما برخی روش‌های فوری می‌توانند به کاهش این احساس ناخوشایند کمک کنند.

در ادامه، به بررسی علل شایع خارش بدن و معرفی راهکارهایی برای مدیریت و کاهش آن می‌پردازیم. رعایت نکات مراقبتی ساده و استفاده از درمان‌های مناسب می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در بهبود این وضعیت داشته باشد.

علت خارش بدن چیست؟

خارش بدن یکی از واکنش‌ های شایع پوست به عوامل مختلف است که می‌تواند آزاردهنده و گاهی نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد. این حس ناخوشایند گاهی محدود به بخشی از بدن است و در موارد دیگر، تمام بدن را درگیر می‌کند. خارش ممکن است با علائم دیگری مانند قرمزی، راش یا تورم همراه باشد که تشخیص علل شایع خارش بدن را تسهیل می‌کند. در ادامه به بررسی دلایل متداول و کمتر شناخته‌شده خارش بدن و راهکارهای مؤثر برای کنترل آن می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: روتین پوست‌ خشک و حساس💧| ۸ مرحله کلیدی

دلایل رایج خارش بدن

خشکی پوست

یکی از شایع‌ ترین علل خارش، خشکی پوست است که اغلب در فصول سرد سال یا محیط‌ های خشک رخ می‌دهد. این مشکل معمولاً بدون علائم ظاهری دیگری مانند دانه یا قرمزی همراه است و با مصرف مرطوب‌ کننده‌ ها و افزایش مصرف مایعات بهبود می‌ یابد.

حساسیت‌ های پوستی

قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌ زا مانند شوینده‌ها، مواد غذایی خاص یا موی حیوانات می‌تواند باعث بروز التهاب و خارش شود. این واکنش اغلب با قرمزی، کهیر یا عطسه همراه است.

بیماری‌ های پوستی

برخی بیماری‌ های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، یا درماتیت تماسی می‌توانند باعث خارش شدید و ظهور دانه‌ های قرمز یا پوسته‌ پوسته شوند. درمان این موارد نیازمند مراجعه به متخصص پوست است.

مشکلات کبدی و کلیوی

در صورت اختلال عملکرد کبد یا کلیه‌ها، سموم در بدن تجمع یافته و باعث خارش مداوم و گسترده می‌شوند. این نوع خارش اغلب در شب‌ها شدت می‌گیرد و نیازمند درمان‌های تخصصی است.

عوارض دارویی

مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد فشار خون، داروهای ادرارآور یا استروئیدها ممکن است باعث خارش بدن شوند. در این صورت، مشورت با پزشک ضروری است.

بیماری‌ های سیستم عصبی

اختلالات عصبی مانند زونا، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا آسیب به عصب‌ها می‌توانند باعث خارش بدون هیچ نشانه ظاهری روی پوست شوند.

اختلالات روانی

استرس، اضطراب شدید یا وسواس فکری گاهی می‌تواند باعث احساس خارش در بدن شود. این نوع خارش معمولاً با مدیریت سلامت روان کاهش می‌یابد.

دلایل کمتر شایع خارش بدن

• عفونت‌ های انگلی مانند شپش بدن
• بیماری‌ های خودایمنی مانند لوپوس
• سرطان‌ هایی نظیر سرطان پوست یا کبد
• بیماری‌ های عفونی مانند سرخک یا آبله‌مرغان

علت خارش بدن در بارداری

خارش بدن در بارداری یک مشکل شایع است که بسیاری از زنان در دوران حاملگی آن را تجربه می‌کنند. این خارش معمولاً ناشی از تغییرات فیزیکی و هورمونی بدن در دوران بارداری است. در ادامه به توضیح علل شایع خارش بدن پرداخته می‌شود:

۱٫ تغییرات هورمونی

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث خشکی پوست شود. این خشکی می‌تواند به خارش شدید پوست در برخی نواحی بدن مانند شکم، پستان‌ها و ران‌ها منجر شود. بدن مادر در حال سازگاری با تغییرات جدید است و ممکن است پوست کشیده شود، به ویژه در نواحی که در حال تغییرات فیزیکی مانند شکم و پستان‌ها هستند.

۲٫ کشیدگی پوست

با رشد جنین، پوست شکم و دیگر قسمت‌های بدن کشیده می‌شود که این امر می‌تواند باعث احساس خارش در نواحی مختلف شود. این کشیدگی باعث می‌شود پوست دچار خشکی و ترک خوردگی شود، که یکی از دلایل رایج خارش در بارداری است. معمولا برای جلوگیری از خارش پوست در بارداری لوسیون بدن ورناتن تاثیر گذاری بالایی داشته و علاوه بر رطوبت رسانی و خارش به جوانسازی و قرمزی پوست نیز کمک شایانی می کند.

۳٫ تحریک و تشدید بیماری‌ های پوستی

اگر زن باردار به بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس مبتلا باشد، بارداری ممکن است این بیماری‌ها را تشدید کند. در این موارد، خارش پوست در نواحی مختلف بدن بیشتر احساس می‌شود و ممکن است با علائمی مانند قرمزی و التهاب همراه باشد.

۴٫ پیریتوکسیسم بارداری (PUPPP)

یکی از علل شایع خارش بدن در بارداری که معمولاً در سه ماهه سوم اتفاق می‌افتد، بیماری به نام پیریتوکسیسم بارداری (Pruritic Urticarial Papules and Plaques of Pregnancy – PUPPP) است. این بیماری باعث بروز جوش‌ها و لکه‌های قرمز خارش‌دار بر روی شکم و نواحی دیگر بدن می‌شود.

بیشتر بخوانید: تفاوت کرم و لوسیون بدن

چرا خارش در شب شدیدتر می‌ شود؟

خارش پوست بدن در شب، به ویژه در بارداری، می‌ تواند به دلیل عواملی مانند:

• افزایش دمای بدن: در هنگام شب، دمای بدن کمی افزایش می‌یابد که می‌تواند باعث تشدید احساس خارش شود.
• خشکی پوست: در شب، پوست خشک‌تر می‌ شود و به همین دلیل خارش بیشتر احساس می‌شود.
• کم آبی بدن: در شب، بدن دچار کم آبی می‌شود که این کم آبی می‌تواند خشکی پوست را بدتر کرده و باعث خارش شود.

روش تشخیص علت خارش بدن

پزشک برای تشخیص دقیق علت خارش بدن، ابتدا از بیمار اطلاعاتی در مورد تاریخچه پزشکی، وضعیت بارداری و علائم موجود می‌گیرد. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در صورت لزوم برای تعیین علت دقیق، ممکن است آزمایشاتی مانند آزمایش خون یا پوست‌شناسی را تجویز کند. آزمایشات می‌توانند به شناسایی بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های کبدی یا کلیوی کمک کنند.

درمان علت خارش پوست بدن

درمان خارش پوست بدن بستگی به علت آن دارد. در بسیاری از موارد، این عارضه به دلیل تغییرات هورمونی، کشیدگی پوست، یا حساسیت‌های پوستی است، اما در برخی موارد ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشد. پزشک متخصص پوست پس از تشخیص علت دقیق، بهترین روش درمانی را برای فرد انتخاب می‌کند. روش‌های درمانی برای کاهش خارش پوست به دو دسته دارویی و خانگی تقسیم می‌شوند.

۱٫ درمان خانگی

• استفاده از کرم مرطوب‌کننده: استفاده از کرم مرطوب‌کننده یکی از راه‌های موثر برای جلوگیری از خشکی و خارش پوست است. یکی از گزینه‌های بسیار مناسب برای این مشکل، کرم مرطوب‌ کننده پوست خشک ورناتن است. این کرم با ترکیبات ویژه و فرمولاسیون قوی خود، به طور مؤثری خشکی پوست را رفع کرده و از بروز خارش جلوگیری می‌کند. کرم ورناتن با ایجاد یک لایه محافظ بر روی پوست، رطوبت را به طور طولانی مدت در پوست نگه می‌دارد و باعث نرمی و لطافت پوست می‌شود.
• اجتناب از خاراندن مداوم: خاراندن شدید محل دچار خارش می‌تواند آن را تشدید کند.
• عدم تماس با مواد شیمیایی: از صابون‌های معطر، مواد شوینده و دیگر ترکیبات شیمیایی که ممکن است حساسیت پوستی ایجاد کنند، خودداری کنید.
• دوش آب سرد با آرد جو یا جوش شیرین: این روش می‌تواند به تسکین خارش کمک کند.
• استفاده از کرم‌ های ضد خارش بدون نسخه: برخی کرم‌ها و لوسیون‌های ضد خارش بدون نسخه دارویی نیز می‌توانند موثر باشند.
• استفاده از آنتی‌ هیستامین‌ های خوراکی: این داروها برای کاهش حساسیت‌های آلرژیک و خارش مفید هستند.
• ماساژ پوست با روغن‌ های گیاهی: روغن‌هایی مانند روغن زیتون، روغن بادام و روغن نارگیل می‌توانند به تسکین خارش کمک کنند.

۲٫ درمان دارویی

• پماد هیدروکورتیزون (Hydrocortisone): برای کاهش التهاب و خارش پوست موثر است.
• لوسیون کالامین (Calamine): به تسکین خارش و التهابات پوست کمک می‌کند.
• بی‌حس‌کننده پراموکسین (Pramoxine): برای کاهش درد و خارش استفاده می‌شود.
• پماد آنتی‌ هیستامین (Antihistamine): برای کاهش خارش و قرمزی پوست به‌ ویژه در حساسیت‌ های آلرژیک مفید است.
• پماد کلسی‌ نئورین (Calcineurin): برای کاهش التهاب و خارش‌ های پوستی به کار می‌رود.
• شامپوهای ضد قارچ: برای درمان عفونت‌های قارچی و جلوگیری از خارش پوست.
• داروهای خوراکی: داروهایی مانند کلاریتین (Claritin)، ستیریزین (Cetirizine)، دیفن‌ هیدرامین (Diphenhydramine) و لامیزیل (Lamisil) برای کاهش علائم خارش.
• قرص‌ های ضد افسردگی: داروهایی مانند فلوکستین (Fluoxetine)، سرترالین (Sertraline) و هیدروکسی زین (Hydroxyzine) ممکن است در برخی موارد برای کاهش خارش‌ های پوستی تجویز شوند.

۳٫ چه موقعی خارش بدن خطرناک است؟

اگر خارش بدن با وجود درمان‌ های خانگی بیش از ۲ هفته طول کشید و با علائم دیگری مانند لکه‌ ها و راش‌ های پوستی همراه شد، باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. این می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌ های جدی‌ تر مانند مشکلات کبدی، بیماری‌ های خودایمنی یا عفونت‌ های پوستی باشد.