درد زانو در بارداری | دلایل و راهکارها برای کاهش درد

دوران بارداری، یکی از زیباترین اما در عین حال چالش‌برانگیزترین مراحل زندگی هر زن است. در این دوره بدن مادر برای پرورش و رشد جنین، دچار تغییرات گسترده‌ای می‌شود. یکی از مشکلات شایع در میان بسیاری از مادران باردار، زانو درد و درد مفاصل است؛ عارضه‌ای که می‌تواند از ماه‌های میانی بارداری آغاز شده و تا پس از زایمان ادامه پیدا کند. اما علت این درد چیست و چگونه می‌توان آن را کنترل یا درمان کرد؟ در ادامه به بررسی کامل دلایل، عوارض و راه‌های کاهش درد زانو در بارداری می‌پردازیم.

دلایل اصلی زانو درد در دوران بارداری

زانو درد در بارداری، در اغلب موارد ناشی از ترکیبی از تغییرات هورمونی، افزایش وزن، فشار عضلانی و تغییر ساختار بدن است. هر یک از این عوامل نقش مهمی در بروز دردهای عضلانی و مفصلی دارند.در ادامه هر کدام را می گوییم.

۱٫ تغییرات هورمونی و تأثیر هورمون ریلاکسین

در ماه‌های پایانی بارداری، بدن مادر برای آماده شدن جهت زایمان، مقدار قابل توجهی از هورمون ریلاکسین (Relaxin) ترشح می‌کند. این هورمون باعث نرم شدن رباط‌ ها و تاندون‌ های بدن به‌ویژه در ناحیه لگن و مفاصل می‌شود تا زایمان طبیعی آسان‌تر انجام گیرد. با این حال، همین خاصیت انعطاف‌پذیری بیش از حد در رباط‌ها، می‌تواند موجب کاهش پایداری مفصل زانو و در نتیجه ایجاد زانو درد در بارداری شود.

۲٫ افزایش وزن بدن و فشار بر مفاصل

در طول دوران بارداری، وزن بدن مادر به طور طبیعی افزایش می‌یابد. این افزایش وزن، فشار زیادی را بر مفاصل پایین‌تنه از جمله زانو وارد می‌کند. تحمل این وزن اضافی به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم، باعث درد، التهاب و حتی ورم زانو می‌شود. در بارداری‌های اول معمولاً شدت این درد بیشتر است، زیرا بدن هنوز به تغییرات وزنی عادت ندارد.

۳٫ زمین خوردن یا آسیب‌دیدگی زانو

به دلیل تغییر در مرکز ثقل بدن در بارداری، احتمال زمین خوردن افزایش می‌یابد. هر گونه ضربه یا آسیب به مفصل زانو در این شرایط، می‌تواند موجب درد طولانی‌مدت و التهاب در این ناحیه شود.

۴٫ ایستادن یا پیاده‌روی طولانی‌مدت

مادرانی که مجبور به ایستادن یا پیاده‌روی طولانی‌مدت هستند، بیشتر در معرض دردهای زانو قرار دارند. زیرا مفصل زانو برای مدت طولانی تحت فشار وزن بدن قرار می‌گیرد و دچار خستگی و التهاب می‌شود.

۵٫ کمبود کلسیم و ویتامین D

بدن در دوران بارداری برای رشد جنین به مقادیر بالاتری از کلسیم و ویتامین D نیاز دارد. در صورتی که این مواد از طریق رژیم غذایی تأمین نشوند، بدن مادر دچار کمبود کلسیم شده و استحکام استخوان‌ها کاهش می‌یابد؛ در نتیجه زانوها ضعیف‌تر و دردناک‌تر می‌شوند.

۶٫فعالیت‌های بدنی سنگین

ورزش کردن در بارداری مفید است، اما فعالیت‌های سنگین مانند وزنه‌برداری یا تمرینات فشرده می‌توانند به عضلات و تاندون‌های زانو آسیب برسانند. انجام حرکات ناصحیح یا فشار بیش از حد در این دوران، یکی از عوامل تشدیدکننده‌ی درد زانو محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید : خارش بدن در دوران بارداری 

روش‌های مؤثر برای کاهش و کنترل درد زانو در بارداری

با رعایت برخی نکات ساده و انجام حرکات سبک، می‌توان از بروز یا تشدید زانو درد جلوگیری کرد و حتی در بسیاری از موارد بدون دارو آن را کاهش داد.

 استراحت کافی و رعایت وضعیت بدنی مناسب

استراحت در فواصل منظم، قرار دادن بالش زیر پا هنگام نشستن و پرهیز از آویزان ماندن پاها، کمک می‌کند تا فشار از روی زانوها برداشته شود. همچنین، خوابیدن به پهلوی چپ باعث بهبود گردش خون و کاهش فشار روی پاها می‌شود.

 استفاده از کفش و کفی مناسب

کفش بارداری باید راحت، سبک و دارای کفی طبی باشد تا از قوس کف پا و مفصل زانو حمایت کند. کفش‌های پاشنه‌دار یا بدون پشتیبان مناسب می‌توانند درد زانو را تشدید کنند.

 کنترل افزایش وزن

افزایش وزن باید در محدوده‌ی طبیعی و طبق توصیه‌ی پزشک باشد. کنترل تغذیه و پیروی از رژیم متعادل، از افزایش بی‌رویه وزن و فشار مضاعف بر زانو جلوگیری می‌کند.

 استفاده منظم از پمادها و کرم‌های مرطوب‌کننده

استفاده روزانه از پمادها و کرم‌های مرطوب‌کننده مخصوص پوست و عضلات، علاوه بر کاهش خشکی و کشیدگی پوست، به تقویت انعطاف‌پذیری مفاصل کمک می‌کند. ماساژ ملایم با این محصولات می‌تواند فشار روی زانوها را کاهش داده و از دردهای احتمالی جلوگیری کند. یکی از محصولات موثر در این زمینه پماد ماساژ و ضد درد ورناتُن است که با ماساژ ملایم روی ناحیه زانو، فشار روی مفاصل را کاهش داده و از دردهای احتمالی جلوگیری می‌کند.

 کمپرس گرم و سرد

استفاده از کمپرس گرم یا دوش آب گرم باعث افزایش جریان خون و کاهش سفتی مفصل می‌شود. در مقابل، کمپرس سرد یا کیسه یخ تورم و التهاب را کاهش می‌دهد. بهتر است این دو روش به‌صورت متناوب استفاده شوند.

 ماساژ درمانی و آب‌درمانی

ماساژ ملایم توسط فرد متخصص بارداری، موجب تسکین درد و بهبود دامنه حرکتی زانو می‌شود. همچنین شنا در آب ولرم یا آب‌درمانی از روش‌های مؤثر در تسکین درد مفاصل است.

تغذیه مناسب و غنی از مواد معدنی

رعایت رژیم غذایی حاوی کلسیم، ویتامین D، و اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی، لبنیات کم‌چرب، سبزیجات برگ‌دار و مغزها، نقش مهمی در تقویت مفاصل و استخوان‌ها دارد.

انجام ورزش‌های سبک و منظم

فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی آرام، شنا، یوگای مخصوص بارداری و حرکات کششی ملایم، موجب تقویت عضلات پا و بهبود جریان خون در مفاصل می‌شوند. این تمرینات ضمن حفظ انعطاف‌پذیری بدن، فشار را از روی زانوها کاهش می‌دهند.

بیشتر بخوانید : تفاوت درد موضعی و درد مفصلی چیست؟ 

سخن پایانی

زانو درد در دوران بارداری یکی از مشکلات شایع اما قابل کنترل است. با رعایت رژیم غذایی مناسب، کنترل وزن، انجام ورزش‌های سبک و استفاده از کفش و زانوبند طبی می‌توان از بروز این درد جلوگیری کرد. در صورتی که درد زانو شدید یا مداوم باشد، مراجعه به پزشک متخصص زنان و فیزیوتراپ ضروری است تا درمان مناسب انجام گیرد و سلامت مفاصل مادر حفظ شود.