خارش بدن در دوران بارداری | دلایل، علائم و روش‌ های درمان و پیشگیری

دوران بارداری یکی از خاص‌ترین و درعین‌حال حساس‌ترین مراحل زندگی هر زن است. تغییرات هورمونی، کشیدگی پوست، افزایش جریان خون و تغییر در عملکرد اندام‌های داخلی، همگی می‌ توانند باعث بروز علائم جدیدی شوند. یکی از این علائم نسبتاً شایع، خارش بدن در بارداری است؛ مشکلی که گاهی خفیف و گذرا است اما در بعضی موارد می‌تواند نشانه‌ ای از تغییرات جدی در بدن باشد. در این مقاله به‌صورت کامل بررسی می‌ کنیم که چرا خارش بدن در بارداری ایجاد می‌شود، چه زمانی خطرناک است و چگونه می‌ توان آن را کنترل و درمان کرد.

خارش بدن در دوران بارداری چیست؟ 

بسیاری از زنان در ماه‌ های میانی یا پایانی بارداری احساس خارش در پوست بدن خود دارند. این خارش ممکن است در شکم، ران‌ها، سینه‌ها، بازوها یا حتی کف دست و پا بروز پیدا کند. علت اصلی، معمولاً ترکیبی از افزایش سطح هورمون‌ ها و کشش پوست به‌دلیل رشد جنین است. در بیشتر موارد این حالت طبیعی بوده و با مراقبت‌ های پوستی قابل کنترل است؛ اما در برخی شرایط می‌ تواند به علت‌ های کبدی مانند کلستاز بارداری مرتبط باشد که نیاز به پیگیری فوری دارد.

بیشتر بخوانید: علل شایع خارش بدن | روش های فوری درمان

چرا در بارداری خارش پوست به وجود می‌ آید؟ 

خارش بدن در دوران بارداری معمولاً نتیجه چند عامل مختلف است که هم‌زمان در بدن رخ می‌دهند. در ادامه مهم‌ ترین آن‌ ها را مرور می‌ کنیم:

۱. تغییرات هورمونی

در دوران بارداری سطح هورمون‌ هایی مانند استروژن و پروژسترون افزایش می‌ یابد. این تغییرات روی بافت پوست، جریان خون و تعادل چربی‌ های سطحی اثر می‌گذارند. در نتیجه پوست خشک‌ تر، نازک‌ تر و حساس‌ تر می‌ شود و تمایل بیشتری به خارش دارد.

۲. کشیدگی پوست و افزایش حجم بدن

با رشد جنین، پوست نواحی شکم، سینه‌ ها و ران‌ ها به‌ طور طبیعی کشیده می‌ شود. این کشش باعث آسیب‌ های ریز در بافت پوست، احساس کشیدگی و در نهایت خارش می‌ شود. این حالت در بارداری‌ های اول و در خانم‌ هایی که پوست خشکی دارند، شایع‌ تر است.

۳. خشکی پوست 

در دوران بارداری، به‌ دلیل تغییرات متابولیکی و کاهش چربی طبیعی پوست، خشکی افزایش می‌ یابد. به همین دلیل استفاده از محصولات مرطوب‌ کننده مانند لوسیون بدن ورناتن می‌تواند کمک‌کننده باشد. این لوسیون با ترکیبات نرم‌ کننده و آبرسان خود، به حفظ رطوبت پوست و کاهش احساس کشیدگی کمک می‌کند.

۴. افزایش جریان خون سطحی

بدن برای تأمین نیازهای جنین، خونرسانی را افزایش می‌ دهد. این افزایش جریان خون ممکن است باعث احساس گرما، قرمزی و خارش خفیف در برخی نواحی شود.

۵. آلرژی‌ ها و حساسیت‌ های جدید

در دوران بارداری ممکن است بدن نسبت به برخی مواد غذایی، شوینده‌ ها یا عطرها حساس‌ تر شود. واکنش‌ های آلرژیک پوستی معمولاً با خارش، قرمزی یا التهاب همراه هستند.

۶. اگزما و مشکلات پوستی زمینه‌ ای

اگر پیش از بارداری سابقه اگزما یا خشکی مزمن پوست داشته‌ اید، احتمال عود آن در دوران بارداری بیشتر است. تغییرات ایمنی بدن می‌ تواند موجب تشدید علائم شود.

۷. کلستاز بارداری

در موارد نادر، خارش شدید به‌ ویژه در کف دست‌ ها و پاها می‌تواند ناشی از کلستاز بارداری (اختلال در عملکرد کبد) باشد. این وضعیت زمانی رخ می‌ دهد که جریان صفرا در کبد کاهش یابد و نمک‌ های صفراوی وارد جریان خون شوند. در این حالت باید فوراً به پزشک مراجعه شود، زیرا کلستاز ممکن است برای جنین خطرناک باشد.

علائم و نواحی شایع خارش در بارداری

خارش در دوران بارداری معمولاً در نواحی زیر دیده می‌شود:

• شکم و پهلوها (به‌دلیل کشیدگی پوست)

• سینه‌ ها و زیر آن‌ ها

• ران‌ها و بازوها

• کف دست‌ ها و پاها (در کلستاز بارداری)

در بیشتر موارد، خارش بدون جوش یا دانه است. اما در بعضی خانم‌ ها ممکن است همراه با برجستگی‌ های کوچک یا قرمزی پوست باشد.

بیشتر بخوانید: علت خارش پوست بعد از لیزر و روش‌ های درمان آن

چه زمانی خارش بارداری خطرناک است؟

در اغلب موارد خارش بدن در بارداری طبیعی است، اما در شرایط زیر باید جدی گرفته شود:

• خارش شدید به‌ویژه در شب

• درگیری کف دست‌ها یا پاها

• زردی پوست یا سفیدی چشم

• ادرار تیره یا مدفوع کم‌رنگ

• تهوع و کاهش اشتها

این علائم ممکن است نشانه کلستاز بارداری باشند که نیاز به بررسی فوری با آزمایش خون و نظارت پزشک دارد.

بیشتر بخوانید: این ۶ پیام‌ پوستی را نادیده نگیرید! هشدارهای جدی که پوست درباره سلامتی شما می‌ دهد

روش‌ های درمان و کاهش خارش بدن در بارداری

درمان خارش بارداری به شدت و علت آن بستگی دارد. در موارد خفیف، رعایت چند نکته ساده می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

۱. حفظ رطوبت پوست

خشکی پوست یکی از مهم‌ترین دلایل خارش است. بعد از حمام، زمانی که پوست هنوز کمی مرطوب است، از کرم یا لوسیون مناسب استفاده کنید تا رطوبت پوست بدن شما حفظ شود.

۲. استفاده از آبرسان مناسب

در دوران بارداری، مراقبت روزانه از پوست باید سبک، ایمن و ملایم باشد. استفاده از آبرسان ورناتن می‌تواند به بازسازی لایه رطوبتی پوست و کاهش خشکی و خارش کمک کند. این محصول حاوی ترکیبات مرطوب‌کننده و ضدالتهاب است و برای انواع پوست حتی پوست‌های حساس مناسب است.

۳. حمام با آب ولرم

از دوش آب داغ بپرهیزید، زیرا دمای بالا چربی‌ های طبیعی پوست را از بین می‌برد. بهتر است در آب ولرم حمام کنید و در صورت نیاز مقداری بلغور جو دوسر یا چند قطره روغن زیتون به آب اضافه کنید.

۴. انتخاب لباس مناسب

لباس‌های گشاد و نخی باعث تهویه بهتر پوست شده و از تحریک و تعریق جلوگیری می‌ کنند. پارچه‌ های مصنوعی و تنگ ممکن است باعث افزایش خارش شوند.

۵. پرهیز از مواد تحریک‌ کننده

صابون‌های معطر، شوینده‌های قوی و عطرهای سنگین می‌توانند خارش را تشدید کنند. از محصولات مخصوص پوست حساس استفاده کنید.

۶. مصرف مایعات کافی

هیدراته نگه داشتن بدن از داخل، یکی از راه‌های مهم برای سلامت پوست است. نوشیدن آب و مایعات طبیعی، رطوبت پوست را از درون تقویت می‌کند.

۷. تغذیه مناسب

رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و اسیدهای چرب امگا ۳ (مانند روغن زیتون و ماهی سالمون) به حفظ سلامت پوست و کاهش التهاب کمک می‌کند.

۸. استفاده از کمپرس سرد

در موارد خارش شدید، قراردادن کمپرس مرطوب یا حوله سرد روی ناحیه می‌تواند آرامش‌بخش باشد.

۹. مشاوره پزشکی

اگر خارش شدید یا مداوم باشد، پزشک ممکن است کرم‌ های موضعی ایمن یا داروهای خاصی برای کنترل علائم تجویز کند. هرگز خودسرانه از داروهای ضدخارش استفاده نکنید.

درمان‌ های خانگی مؤثر برای خارش بدن در بارداری

برخی راهکارهای خانگی و طبیعی می‌توانند علائم را تسکین دهند:

• روغن نارگیل یا زیتون: خاصیت ضدالتهابی و مرطوب‌ کننده دارند.

• ژل آلوئه‌ورا: پوست را خنک و تسکین می‌دهد.

• ماست طبیعی: قرار دادن ماست سرد روی پوست برای چند دقیقه باعث کاهش التهاب می‌ شود.

• بلغور جو دوسر: اضافه کردن آن به آب حمام باعث آرامش پوست می‌ شود.

پیشگیری از خارش بدن در دوران بارداری

هرچند نمی‌توان کاملاً از خارش جلوگیری کرد، اما رعایت این نکات احتمال آن را کاهش می‌ دهد:

1. از شوینده‌ های ملایم و بدون عطر استفاده کنید.

2. پس از هر حمام حتماً از مرطوب‌ کننده استفاده کنید.

3. پوست را در معرض گرمای شدید یا سرمای زیاد قرار ندهید.

4. از لباس‌ های نخی استفاده کنید و بدن را خشک و خنک نگه دارید.

5. رژیم غذایی سالم و مصرف آب کافی را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

آیا خارش بدن در بارداری با جنسیت جنین ارتباط دارد؟

باورهای قدیمی زیادی وجود دارد که شدت خارش در بارداری را به جنسیت جنین نسبت می‌ دهند. اما از نظر علمی هیچ ارتباطی بین نوع یا شدت خارش و دختر یا پسر بودن جنین وجود ندارد. خارش، نتیجه تغییرات فیزیولوژیکی بدن مادر است و نه نشانه‌ای از جنسیت نوزاد.

سخن پایانی

سوزش پوست پس از استفاده از آبرسان، مسئله‌ای رایج اما قابل پیشگیری است. در بیشتر مواقع، این مشکل به‌دلیل انتخاب نادرست محصول، مصرف بیش از حد یا ترکیبات نامناسب ایجاد می‌شود. آگاهی از نوع پوست و دقت در انتخاب محصولات مراقبتی می‌تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید که مراقبت از پوست، نیازمند شناخت، صبر و انتخاب آگاهانه است. اگر پس از استفاده از هر محصولی، احساس سوزش یا التهاب داشتید، بهترین کار این است که به بدن خود گوش دهید و مصرف آن را متوقف کنید. با انتخاب درست و رعایت نکات گفته‌شده، می‌توانید پوستی سالم، آرام و شاداب داشته باشید.